„Jan Paweł II i jego dziedzictwo. 40 lat od wyboru na Piotrowy tron” – tytuł ten towarzyszył prelegentom i uczestnikom sympozjum, które odbyło się na rzymskim Uniwersytecie „Angelicum”, 26 kwietnia br.
W pięciu sesjach głos zabrało w sumie 17 prelegentów. W pierwszej części wystąpili bliscy współpracownicy papieża: abp Piero Marini, ceremoniarz, abp Mieczysław Mokrzycki, sekretarz, oraz Arturo Mari, fotograf, podkreślając różne profile świętości Ojca Świętego. Wymowne świadectwo złożył także rabin Jack Bemporad, który zauważył, że rozwijanie dialogu katolicko-żydowski służyło Ojcu Świętemu także do budzenia sumienia ludzkości, by zachować pokój między narodami. Kardynał Angelo Amato wspomniał piątkowe audiencje z papieżem, w których brał udział jako sekretarz Kongregacji Nauki Wiary. Odniósł się także do procesu kanonizacyjnego Jana Pawła II. Podkreślił franciszkańskie ubóstwo papieża. Proces kanonizacyjny nie był powierzchowny, ani zbyt pośpieszny. Siedem tomów świadectw i opracowań świadczą, że został on przeprowadzony z należną uwagą i został poparty potrzebnymi studiami.
Druga sesja została poświęcona wkładowi Jana Pawła II w przemianę współczesnego świata. Abp Silvano Tomasi podkreślił harmonię miedzy duchowością papieża a jego zaangażowaniem w sprawy społeczne, zwłaszcza w ochronę i promocję praw człowieka. Eduard Habsburg, ambasador Węgier przy Stolicy Apostolskiej, przedstawił temat praw narodów w nauczaniu społecznym Ojca Świętego. Włoski historyk Massimiliano Signifredi, związany ze Wspólnotą San Egidio, mówił na temat roli Jana Pawła II w przemianach społeczno-politycznych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Przypomniał, że zawierają one uniwersalne znaczenie, o którym trzeba pamiętać w nowym tysiącleciu.
Tematyka trzeciej sesji była poświęcona ewangelicznemu przesłaniu pontyfikatu Jana Pawła II. Uczestnicy sympozjum wysłuchali nagranego wystąpienia biografa papieża, George’a Weigel’a. Amerykański profesor zwrócił uwagę ta fakt, że Jan Paweł II złączył misyjne zaangażowanie Kościoła z przesłaniem o Bożym miłosierdziu. Podkreślił także jego przenikliwe analizy dotyczące współczesnego człowieka i społeczeństwa. Ksiądz prof. Piotr Mazurkiewicz z Katolickiego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (UKSW) mówił na temat roli Jana Pawła II w budowaniu jedności Europy, szczególnie przez ukazywanie znaczenia sumienia, wartości moralnych, kultury i religii w życiu społeczno-politycznym. W tym kontekście papież często nawiązywał do przykładu świętych, np. do Maksymiliana Kolbe, oraz do przemyśleń wielu ludzi, którzy wskazywali na duchowe podstawy jedności. Ksiądz Andrzej Dobrzyński z rzymskiego Ośrodka Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II mówił o współpracy Karola Wojtyły z francuskim teologiem, Yves Congarem podczas Soboru Watykańskiego II. Owocem tej współpracy była redakcja czwartego rozdziału konstytucji „Gaudium et spes” o zadaniach Kościoła w świecie. Pontyfikat Jana Pawła II można widzieć jako szczególną formę realizacji tego soborowego dokumentu.
Podczas czwartej sesji sympozjum podjęto problematykę poezji Wojtyły oraz relacji papieża ze światem mediów. Valentina Alazraki, meksykańska dziennikarka, pracująca jako korespondentka w Watykanie od 1974 r. zwróciła uwagę na znaczenie pierwszej podróży papieskiej do Meksyku w 1979 r., która w pewnym sensie otwarła drogę do wizyty w Polsce tego samego roku, ale też określiła profil całego pontyfikatu. Jednym ze znaków tego profilu była konferencja prasowa, która odbyła się na pokładzie samolotu, co dało początek kolejnym. Jan Paweł II był pierwszym – jak podkreśliła prelegentka – „papa mediatico” historii. Prof. Jan Sochoń (UKSW) podkreślił, że poetycki pogląd na świat stanowił podłoże
filozoficzno-teologicznych przemyśleń i duszpasterskiego działania Jana Pawła II. Można to dostrzec m.in. w informacyjno-transformacyjnej funkcji języka, którym posługiwał się papież, w rozumieniu znaczenia gestów, w jego wrażliwości metafizycznej czy też medytacyjnym charakterze encyklik. Doktor Antonio Tarallo, reżyser i poeta, mówił na temat dramatów Wojtyły. Ukazał związek pomiędzy treścią zawartą w dziełach teatralnych, zwłaszcza dotyczących prawdy o człowieku, z nauczaniem, które podejmował Jan Paweł II.
Piąta, ostatnia sesja sympozjum, była poświęcona papieżowi, filozofowi i teologowi. Prof. Stanisław Grygiel, długoletni kierownik „Katedry Wojtyła” działającej w ramach Teologicznego Instytutu Jana Pawła II dla Nauk o Małżeństwie i Rodzinie w Rzymie, zauważył, że żyjemy w czasach ideowego zamieszania. Przypomniał, że Chrystus jest centrum historii, co bardzo mocno zostało zaakcentowane przez Jana Pawła II. Wiązało się to w jego nauczaniu z chrześcijańską wizją człowieka, z jego godnością, z ścisłym związkiem pomiędzy wolnością i prawdą. Dlatego człowiek nie może uzależniać swojego życia od zmiennej historii, lecz odkrywać prawdę o naturze ludzkiej. Ksiądz prof. Juan José Sanguineti z Uniwersytetu Santa Croce w Rzymie stwierdził, że Wojtyła był filozofem, który przede wszystkim podejmował tematykę osoby ludzkiej. Czerpał z odnowy tomistycznej, jak i z nurtów filozofii fenomenologicznych. Osoba ludzka stanowił węzłowe zagadnienie, która łączy filozofię Wojtyły i nauczanie teologiczne Jana Pawła II. Profesor Francesco Compagnoni OP, dawny rektor Uniwersytetu Angelicum, wspomniał swoje relacje z o. Józefem Bocheńskim OP, o. Edwardem Kaczyńskim i ks. prof. Tadeuszem Styczniem. Spotkania z tymi Polakami pomogły prof. Compagnoni zrozumieć myśl Jana Pawła II. Pontyfikat papieża przypadł na czas głębokich przemian, które dokonywały się w katolickiej teologii moralnej, m.in. związanych z odstąpieniem od realizmu poznawczego. Stąd też miały miejsce interwencje papieskie, zwłaszcza w encyklice „Veritatis splendor”. Nauczanie papieski spotykało się nie tylko z uznaniem, lecz także z krytyką. Profesor Compagnini wyraził przekonanie, że nauczanie papieża pozostanie na zawsze istotnym punktem odniesienia dla teologii moralnej. Na zakończenie mówca zaprezentował uczestnikom kilka dokumentów z okresu, kiedy Karol Wojtyła był studentem Angeliucum (1946-1948).
Sympozjum ukazało bogactwo tematów i wydarzeń, opinii i przemyśleń, które wiążą się z osobą i nauczaniem Jana Pawła II. Konferencja ta została zorganizowana wspólne przez Ambasadę RP przy Stolicy Apostolskiej oraz Papieski Uniwersytet Świętego Tomasza z Akwinu w Rzymie.
Ks. Andrzej Dobrzyński