Dom Polski w Rzymie wita turystów licznymi obiektami muzealnymi, między innymi wielkoformatowymi tkaninami dekoracyjnymi, które można podziwiać przechadzając się po domu, czy modląc w kaplicy. Gromadzone eksponaty różnią się między sobą techniką wykonania, czy umiejętnościami poszczególnych twórców, jednak wszystkie należy traktować jako „dary serca”, ofiarowane św. Janowi Pawłowi II, przechowywane dziś przez Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu.
Koncepcja, aby artystyczny wytwór tkacki, głównie gobelin, zaliczyć w poczet dzieł sztuki odżyła na nowo w drugiej połowie XX wieku. Zainteresowanie, jakie po raz kolejny zaczęły wzbudzać tkaniny artystyczne, było zasługą wielu wybitnych twórców, ale i nauczycieli, zrzeszających liczne grono uzdolnionych studentów. Niebywałą zdolność skupiania wokół siebie młodych adeptów sztuki miała prof. Eleonora Plutyńska. Dzięki swojej olbrzymiej wiedzy na temat tkactwa i farbiarstwa, ale także dzięki dydaktycznej metodzie, za pomocą której przekazywała naukowe treści, wyłoniła i wykształciła wielu artystów.
W zbiorach Ośrodka Dokumentacji Pontyfikatu Jana Pawła II znajduje się między innymi tkanina zatytułowana „Bogurodzica” autorstwa Marii Chojnackiej-Gontarskiej, absolwentki warszawskiej ASP, która kształciła się m.in. w Pracowni Tkaniny Ręcznej kierowanej przez prof. Eleonorę Plutyńską oraz w Pracowni Żakardu prof. Anny Śledziewskiej. Artystka od wielu lat pragnęła przekazać ową tkaninę Ojcu Świętemu, ale okazja, aby ją podarować właśnie w Rzymie nadarzyła się dopiero w 1983 r. Zaprojektowana i wykonana osobiście przez M. Chojnacką-Gontarską posiada wyjątkowo duży format, jej wymiary to 293×154 cm.
Gobelin ten zaprojektowany został w kompozycji pionowej. W centralnej części znajduje się haftowany złotą i srebrną nicią tekst Bogurodzicy utkany w dziesięciu rzędach. U dołu tkaninę ozdabiają grube frędzle, zaś po prawej stronie widnieje monogram GT. Obiekt ten jest wykonany techniką autorską, zatem tworzy niepowtarzalny i unikatowy rodzaj splotu.
Tkanina została wykonana z czerwonej wełny, która swoimi odcieniami nawiązuje do klimatu tkanin historycznych. Unikalny splot nadaje jej niemalże reliefową fakturę.
Kolejną monumentalną tkaniną jest dzieło, które wykonała artystka Barbara Hulanicka. Przedstawia ona etapy pierwszej pielgrzymki Ojca Świętego do Ojczyzny w 1979 r. Elementem wyróżniającym tę tkaninę jest technika, w jakiej została wykonana, zaliczyć ją należy do tkanin podwójnych, dwuosnowowych.
Wyroby tkackie to uniwersalne kulturowo wytwory, stanowiące także część kultury polskiej, bardzo mocno osadzonej w tradycji ludowej. Technika dwuosnowowa jest tradycyjnym polskim sposobem pozyskiwania tkaniny ludowej, która kojarzona jest głównie z obszarem wiejskim na terenach północno-wschodnich naszego kraju. Tkaniny dwuosnowowe są wzorzyste, często wykonane z materiałów wełnianych. Są grube i mięsiste w dotyku, wykonane z dwóch warstw o kontrastowych kolorach, które przeplatają się wzdłuż krawędzi wzorów, na zasadzie negatywu i pozytywu. Technika ta pozwala na eksponowanie powstałej tkaniny po obu stronach, jednak zazwyczaj każda z nich ma stronę prawą – o gładkich konturach ornamentu – i lewą, tj. o krawędziach postrzępionych. Jedna strona jest kolorystyczną odwrotnością drugiej. Ludowe tkaniny dwuosnowowe pierwotnie służyły jako nakrycia mensy ołtarzowej w kościołach oraz jako dekoracje na stoły i łoża w bogatych dworach szlacheckich. Stopniowo zaczęły przenikać do środowisk wiejskich, aby ostatecznie zagościć u nich na stałe.
Kolejną wyjątkową tkaniną dekoracyjną, która znajduje się w zbiorach Ośrodka, jest gobelin, jaki można podziwiać siedząc w ławce kaplicy mieszczącej się w Domu Polskim. Olbrzymia tkanina, bo posiadająca wymiary 500×300 cm, została podarowana Ojcu Świętemu przez Archidiecezje Krakowską z okazji kanonizacji O. Maksymiliana Kolbe. Projektantka tkaniny – Jolanta Darowska-Dousa w symboliczny sposób chciała pokazać olbrzymie cierpienie obozowe o. Maksymiliana. W centralnej części gobelin przedstawia krzyż utworzony z komina krematorium i drutów kolczastych, na tle „morza” ognia. Pod krzyżem widnieje postać o. Maksymiliana w obozowym ubraniu, wokół niego roztacza się stos ludzkich szkieletów.
Czerwień, złoto oraz szarość są symbolem obozowych pasiaków, krematoryjnego pyłu, ale też ogromu cierpienia i bólu. Biel oznacza doskonałą i czystą Ofiarę. Gobelin zatem należy odczytywać jako symbol Krzyża, ale także olbrzymiej Wiary i Nadziei. Wykonany z cienko przędzonej wełny australijskiej i nowozelandzkiej w pracowni tkanin w Tarnowie upamiętnia postać św. Maksymiliana Kolbe.
Tkaniny artystyczne można podzielić na tkaniny ludowe oraz tkaniny typowo dekoracyjne takie jak gobeliny. Cechą charakterystyczną dla tego typu tkanin jest wyjątkowa, reliefowa powierzchnia, którą tworzy wzór wykonany z wątku haftującego, dlatego też gobeliny przypominają utkane obrazy. Artyści realizują motywy figuralne, pejzażowe lub ornamentalne z uwzględnieniem całej kompozycji, kolorystyki, czy też perspektywy, podobnie jak malarz tworzący na płótnie.
Magdalena Kotulska