Emigracja była zjawiskiem stale obecnym w polskiej historii, szczególnie w wiekach XIX i XX. W ciągu tych dwóch stuleci mieliśmy do czynienia z wieloma falami wyjazdów z kraju, zarówno z przyczyn politycznych, jak i ekonomicznych. Jednak największe rozmiary zjawisko wychodźstwa osiągnęło w XXI w. – po 2004 r. doszło nie tylko do największej emigracji w dziejach Polski, ale w ogóle w historii Europy po II wojnie światowej. Dziś szacuje się, że poza granicami Polski żyje aż jedna trzecia narodu o różnym stopniu zasymilowania. Wyż emigracyjny nadal trwa. Z czym zderzą się ci, którzy decydują się opuścić Ojczyznę? Czy będą chcieli, czy uda im się zachować polską tożsamość? Jaka jest polska diaspora? W szukaniu odpowiedzi na pewno należy unikać zbyt łatwych uogólnień. Jednak z perspektywy czasu trudno odmówić Polakom inwencji oraz zaangażowania organizacyjnego w trudzie zachowania pamięci o swoich korzeniach, wierze, kulturze i języku.
Polska emigracja, przez lata zasilana kolejnymi falami rodaków, stworzyła bogatą i trwałą strukturę lokalnych organizacji zajmujących się różnymi rodzajami działalności kulturalnej i oświatowej. W połowie lat 70-tych zeszłego wieku, wśród członków polskich placówek kulturalnych w krajach Europy Zachodniej, zrodziła się idea powołania organizacji stałej, statutowo gwarantującej współpracę oraz wymianę doświadczeń. Inicjatywę podjęło 8 instytucji z 3 krajów. We wrześniu 1979 r., w Raperswilu, doszło do pierwszego założycielskiego zebrania Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie.
Dziś instytucja liczy 20 organizacji członkowskich mających swe siedziby w 7 krajach: Argentynie, Francji, na Węgrzech, Kanadzie, USA, Włoszech i Szwajcarii. Pomimo zróżnicowanej historii i profilu zbiorów, w większości przypadków instytucje te gromadzą dokumenty archiwalne i muzealne oraz prowadzą biblioteki. Głównym przedsięwzięciem Konferencji MAB-u są coroczne, kilkudniowe sesje plenarne. Odbywają się w siedzibach organizacji członkowskich oraz współpracujących z nimi instytucjach w Kraju. Od lat utrwalił się stały program spotkań obejmujący część organizacyjną, na której dyskutowane są problemy instytucji członkowskich oraz część naukową, podczas której wygłaszane są referaty na wyznaczony temat sesji. Oprócz corocznych zjazdów organizowane są sporadycznie spotkania i sympozja specjalistyczne, np. dla bibliotekarzy, archiwistów. 35-letnia działalność znalazła swe podsumowanie w dwóch jubileuszowych publikacjach. Pierwsza wydana z okazji X-lecia w 1991 r. w Londynie, jest to praca zbiorowa zatytułowana „Muzea, biblioteki i archiwa polskie na Zachodzie”, oraz na 25-lecie, publikacja autorstwa Sława Milewskiego – „25 lat działalności Stałej Konferencji MABP na Zachodzie 1979-2004”. Do pozostałych inicjatyw wydawniczych należy m.in. publikacja pięciu zbiorów referatów z kolejnych sesji Konferencji MAB-u.
Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu został przyjęty do Konferencji MAB w 1984 r. jako 12 instytucja członkowska. Spośród 4 zgłoszonych wówczas kandydatur jako jedyny spełniał wszystkie kryteria członkowstwa. Ośrodek Dokumentacji był organizatorem pięciu sesji plenarnych (VIII -1986 r., XII – 1990 r., XV – 1993 r., XXI – 1999 r., XXX – 2008 r.). Przedstawiciele Ośrodka kilkakrotnie zabierali głos jako prelegenci podczas naukowych części sesji. Warto też przypomnieć, że w programie trzech pierwszych rzymskich sesji Konferencji (VIII, XII i XV) dzięki staraniom kierującego w tym czasie Ośrodkiem Dokumentacji, ks. Michała Jagosza, uczestnicy obrad spotykali się z Janem Pawłem II na prywatnych audiencjach (jedna w Watykańskiej Sali Książęcej, dwie w Castel Gandolfo). Warto też dodać, iż relacje z niektórych rocznych zjazdów członkowskich zamieszczane były w periodyku Fundacji Jana Pawła II „Kronika Rzymska”, a dziś stanowią ciekawy materiał historyczny.
Kolejna, XXXVI Sesja Konferencji MAB-u również odbędzie się w Wiecznym Mieście, w dniach 17-21 września. Współorganizatorami spotkania, obok Ośrodka Dokumentacji, są Kościół i Hospicjum św. Stanisława BM, Papieski Instytutu Studiów Kościelnych i Fundacja Rzymska im. J. Z. Umiastowskiej. Tematem przewodnim tegorocznej sesji jest „Szlak 2 Korpusu”. Prezentowane w części naukowej referaty i odczyty dotyczyć będą pamiątek, wystaw, publikacji o 2 Korpusie oraz świadectw o losach żołnierzy w latach powojennych przechowywanych w instytucjach członkowskich MABP-u. W programie sesji przewidziano też wizytę na Polskim Cmentarzu Wojenny na Monte Cassino i wspólną Mszę św. oraz zwiedzanie nowopowstałego Muzeum Pamięci 2. Korpusu. Poza częścią organizacyjną odbędzie się spotkanie z zaproszonymi gośćmi spoza instytucji członkowskich. Swoją obecność potwierdzili: ks. abp Szczepan Wesoły, ambasadorzy RP Wojciech Ponikiewski i Piotr Nowina-Konopka, dyrektor Jacek Miler z Departamentu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą MKiDN, Joanna Kozińska-Fryber z Departamentu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą MSZ, przedstawiciele IPN, Biblioteki Narodowej, PAN-u oraz Naczelnych Archiwów Państwowych. Będzie zatem wiele okazji do rozmów w małych grupach i wymiana doświadczeń.
Z perspektywy mijających właśnie wrześniowych rocznic, i w oczekiwaniu na wspomniane wydarzenie, warto na koniec przywołać słowa Jana Pawła II, który odnosząc się do zbiorów gromadzonych przez instytucje członkowskie powiedział: „(…) w tych dokumentach żyje naród w swoich pokoleniach w swoich doświadczeniach różnorodnych, bardzo często bolesnych. Ale ostatecznie zwycięskich, jak druga wojna światowa. (…) To też o czymś świadczy, że ludzie nie mogą żyć bez tego co było, bez historii.”