Sympozjum naukowe „«Aby byli jedno». Wschód i Zachód ku pełnej komunii” odbyło się na Międzynarodowym Instytucie św. Jana od Krzyża i św. Teresy Wielkiej w Avila, w dniach 12-14 listopada 2021 r. Jego celem było przybliżenie i pogłębienie refleksji dotyczącej nauczania Jana Pawła II i tradycji prawosławnej. Wystąpiło w nim siedmiu prelegentów, czterech teologów katolickich i trzech prawosławnych.
W otwarciu sympozjum wziął udział rektor karmelitańskiego instytutu Francisco Javier Sancho Fermín, który przywitał uczestników obecnych w auli i łączących się przez Internet. Gabriela Słowińska, wicedyrektor Polskiego Instytutu Kultury w Madrycie, przypomniała, że Polska była również krajem wieloreligijnym i że najbardziej czczony w Polsce wizerunek Czarnej Madonny jest ikoną. Biskup Avila, José María Gil Tamayo, podkreślił, że chrześcijaństwo żyje w pełni, jeśli oddycha dwoma płucami. Przypomniał wysiłki Jana Pawła II zmierzające do tego, by katolicy lepiej znali tradycję wschodnią, zarówno duchowość i teologię, jak i sztukę czy liturgię. Minął czas oskarżeń i nieufności, nadszedł czas współpracy – zaznaczył biskup – życząc owocnej pracy i refleksji.
Profesor Aldino Cazzago OCD z uniwersytetu Sacro Cuore w Mediolanie w swoim wystąpieniu przedstawił w jak znaczącym stopniu magisterium „wschodnie” Jana Pawła II oparte było na „żywej pamięci” o jedności pierwszego tysiąclecia między Wschodem i Zachodem. Profesor Eloy Bueno de la Funete z Wydziału Teologicznego Północnej Hiszpanii w Burgos wskazał, że Jan Paweł II był papieżem synodów, ale zachował wyraźnie łacińskie podejście do synodalności z pierwszorzędną rolą Stolicy Apostolskiej. Nie można stwierdzić w myśli papieża istotnego wpływu synodalności wschodniej, która odzwierciedla się w eklezjologii Kościołów lokalnych.
Archimandryta Demetrio Sáez Carbó z Madrytu mówiąc o monastycyzmie wschodnim podkreślił, że mnicha wschodniego wyróżnia – jak ujął to Jan Paweł II – „wzorzec życia chrztem”, w wyciszeniu, w medytacji słowa Bożego, w kontemplacji świętej ikony i w przeżywaniu liturgii z centralna rolą Eucharystii. Mnich wschodni nie jest reprezentantem „odrębnego stanu”, co stało się dominujące na Zachodzie, lecz punktem odniesienia dla każdego wierzącego. Prof. Marek Raczkiewicz z madryckiego Uniwersytetu San Dámaso ukazał znaczenie Ojców Kościoła, zwłaszcza Ojców wschodnich w magisterium Jana Pawła II. Większą uwagę prelegent poświecił miejscu Bazylego Wielkiego i Orygenesa. Podkreślił przy tym, że papież kładł akcent na to, że nauczanie Ojców służyło przekazywaniu życia wiary. Dziekan katedry prawosławnej w Madrycie, o. Andrey Kordochkin, poruszył temat roli myślicieli rosyjskich w magisterium Jana Pawła II. Wskazał na szczególne miejsce Władimira Sołowjowa, do którego myśli papież wielokrotnie nawiązywał. Następnie prelegent podał trzy różne oceny Listu apostolskiego Orientale lumen przez autorów rosyjskich, od oceny pozytywnej do negatywnej. Mówca wyszczególnił fakt, że dokument ten ukazał się w czasie wzmożonej polemiki o uniatyzmie.
Profesor Ivan Ivanov z uniwersytetu w Sofii poświecił swoją refleksję roli Ducha Świętego, który poprzez sakrament Eucharystii jednoczy Kościół i czyni go w pełni katolickim. Tym samym Duch pełnił rolę głównego „Dyplomaty” mobilizującego podzielonych chrześcijan do tego, „aby byli jedno”. Prelegent zakończył wystąpienie przywołując przykład Jana Pawła II, który był człowiekiem duchowym i eucharystycznym, czyli prowadzonym przez Ducha Świętego dla jednoczenia braci w wierze. Ostatnim wykładowcą zabierającym głos podczas sympozjum był prof. Fernando Rodríguez Garrapucho z uniwersytetu w Salamance. Skupił uwagę na dialogu teologicznym, który w okresie pontyfikatu Jana Pawła II był prowadzony przez komisję dwustronną. Podkreślił, że pomimo trudności wynikłych po roku 1989 r. kilka kwestii doktrynalnych zostało wyjaśnionych. Prelegent zaznaczył, że wrażliwość wschodnia słowiańskiego papieża przede wszystkim przysłużyła się temu, by bardziej zrównoważyć wzajemne relacje między chrześcijańskim Wschodem i Zachodem w Europie.
Sympozjum, omówione w olbrzymim skrócie, było trzecią konferencją zorganizowaną przez Katedrę Jana Pawła II działającą w ramach Międzynarodowego Instytutu św. Jana od Krzyża i św. Teresy Wielkiej w Avila. Oprócz sympozjów naukowych katedra oferuje kursy poświęcone myśli i dziełu św. Jana Pawła II. Działalność tej jednostki naukowej jest możliwa dzięki wsparciu dobroczyńców, m.in. Ligi Katolickiej z Chicago.
Ks. Andrzej Dobrzyński