W dniach 23-24 października 2012 roku w Ludźmierzu i w Nowym Targu odbyło się sympozjum naukowe z okazji zbliżającej się 50-tej rocznicy koronacji figury Matki Boskiej Ludźmierskiej (15 sierpnia 1963 roku). Dwudniowe sympozjum zatytułowane „Maryja w wierze Kościoła i w życiu narodu” zostało zorganizowane przez Sanktuarium Królowej Podhala w Ludźmierzu i Podhalańską Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Nowym Targu (PPWSZ) przy współpracy z Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie (UPJPII) oraz Ośrodkiem Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II w Rzymie.
Uroczyste otwarcie sympozjum miało miejsce w Domu Związku Podhalan w Ludźmierzu. Pierwszego dnia wygłoszono dziewięć referatów. Abp W. Depo, metropolita częstochowski, mówił o religijnym i historycznym znaczeniu uroczystej koronacji, zaś o. prof. Z. Kijas OFMConv. z Watykanu o jej wymiarze moralnym i egzystencjalnym. O. dr hab. G. Bartosik OFMConv. z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie zwrócił uwagę na kontekst Soboru Watykańskiego II, ks. dr A. Dobrzyński z Rzymu podkreślił społeczne przesłanie zawarte w kazaniach wygłoszonych podczas koronacji przez Prymasa Tysiąclecia i bpa K. Wojtyłę. Ks. dr hab. Kazimierz Pek z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego wskazał na związek koronacji cudownej figury z milenijnym Aktem oddania Polski Matce Bożej i podkreślił aktualność teologii zawierzenia Maryi rozwijanej przez bł. Jana Pawła II. Dr Franciszek Mróz (PPWSZ) mówił o roli sanktuarium Królowej Podhala w sieci ośrodków pielgrzymkowych w Polsce i na świecie. Siostra dr U. Ściurka z Zakopanego podkreśliła rolę kultu Królowej Podhala w życiu religijnym rodzin.
Ks. prof. J. Machniak (UPJPII) zwrócił uwagę na różne formy pobożności maryjnej, którymi tętni życie sanktuarium. Tematy metafory sakralnej na przykładzie sanktuarium ludźmierskiego przedstawiły mgr A. Fudali i mgr A. Bentkowska-Mitana, wykładowcy architektury z uczelni nowotarskiej.
Drugi dzień sympozjum odbył się w auli Państwowej Podhalańskiej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu. Wygłoszono również dziewięć referatów. Dr P. Sadowski (PPWSZ) przypomniał historię sanktuarium i wsi Ludźmierz. Major A. Surmacz i kapitan J. Jastrzębski z Rzeszowa przedstawili temat kultu Matki Boskiej Ludźmierskiej wśród żołnierzy 21 Brygady Strzelców Podhalańskich. Prof. dr hab. Karol Olejnik z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu mówił o polskim zwyczaju umieszczania maryjnych emblematów na sztandarach, ryngrafach i uzbrojeniu wojska. Dr S. Trebunia-Staszel z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie podkreśliła rolę czci górali do Matki Bożej Ludźmierskiej na przykładzie historii Związku Podhalan. Dr Anna Mlekodaj (PPWSZ) mówiła o przedstawieniach Królowej Podhala zawartych w poezji religijnej, zaś dr U. Janicka-Krzywda z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie podjęła ten temat w odniesieniu do legend podhalańskich. O. dr T. Praśkiewicz z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego przygotował referat dotyczący kultu Matki Boskiej Ludźmierskiej w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie wśród polskich emigrantów. Ks. prof. dr hab. A. Baczyński (UPJPII), podejmując temat kultu Matki Bożej Ludźmierskiej w kulturze medialnej, zwrócił uwagę na to, że w filmowych zapisach dotyczących sanktuarium szczególnie wyeksponowane są świadectwa wiary zakorzenione w tradycji i codzienności miejscowych ludzi oraz walory przyrodnicze Ludźmierza i okolic. Bp G. Ryś z Krakowa mówił o dialogu między wiarą a kulturą, podkreślając, że winien on mieć swój początek w każdym człowieku oraz że sanktuarium Królowej Podhala spełnia ważną rolę w nowej ewangelizacji.
Sympozjum było podzielone na sześć sesji, które prowadzili kolejno: prof. dr hab. S. Hodorowicz (PPWSZ), ks. dr hab. Sz. Drzyżdżyk (UPJPII), bp J. Szkodoń (Kraków), dr A. Mlekodaj (PPWSZ), mgr M. Fryźlewicz (burmistrz Nowego Targu) i ks. mgr M. Wanat (Nowym Targu). Po każdej z sesji uczestnicy zadawali prelegentom pytania i dzielili się własną refleksją. Nad sprawnym przebiegiem sympozjum czuwał ks. prałat T. Juchas, kustosz sanktuarium Królowej Podhala. Na zakończenie podkreślił, że sympozjum było formą refleksji nad religijnością Podhala, próbą ogarnięcia pięćdziesięciu lat, jakie upłynęły od pamiętnej koronacji, i spojrzeniem w przyszłość w perspektywie nowej ewangelizacji. Podziękował współorganizatorom i wszystkim osobom, które włączyły się w przygotowanie sympozjum i wzięły w nim udział.