Dnia 12 maja br. odeszła do wieczności Danuta Gułajewska-Jabłkowska. Przez długie lata współpracowała z Ośrodkiem Dokumentacji i Studium Pontyfikatu JP2 w Rzymie, będąc współautorką serii wydawniczej Jan Paweł II. Bibliografia polska. W ostatnim czasie pani Danuta ciężko chorowała i przebywała w hospicjum. Cicha i dyskretna była jej praca bibliotekarska, cicho i dyskretnie odeszła z tego świata.
Na „Golgocie naszych czasów”
Przyszła na świat 30 maja 1938 r. w Krzczonowie na Lubelszczyźnie jako czwarte, najmłodsze dziecko, Władysława i Zofii Gułajewskich. Jej tato był przed wojną policjantem, a w czasie okupacji związał się z Armią Krajową. Został aresztowany w 1940 r. i następnie wywieziony do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Działał w grupie konspiracyjnej założonej przez Witolda Pileckiego. Dnia 28 października 1942 r. został rozstrzelany w miejscu straceń przy bloku nr 11. Dopiero po miesiącu rodzina otrzymała wiadomość o śmierci ojca. Niedowierzanie, nadzieja, że to pomyłka, oczekiwanie…
Danuta miała cztery i pół roku, kiedy dotarła ta tragiczna wiadmość. Znała tatę głównie z rodzinnych wspomnień, z otrzymywanych z obozu krótkich listów i przechowywanych w domu jak „relikwie”, czy z kilku zdjęć. Dorastając i przez kolejne etapy życia myślała o ostatnich chwilach życia taty. Ważny był każdy szczegół, do którego mogła dotrzeć w swoich poszukiwaniach. Często wracała myślą do jego śmierci.
Jakże boleśnie miał nas ‘przed oczyma duszy i w sercu’. Pragnął – każdy ojciec chce dzieciom pozostawić skarb. Cóż mógł dać, odarty nawet z nędznych pasiaków? Myślą jak ogień sięgał Boga, by nas bezbronnych strzegł promieniowaniem ojcostwa. Czemuś mnie opuścił… Strzał […] Padając na ziemię w Wieczność, jak krzyż się rozwarły ramiona ‘… na Golgocie naszych czasów…’ Tetelestai! [Wypełniło się]. W tajemnicach bolesnych niezniszczalny Skarb – wbrew zamysłom zbrodni.
Powyższe słowa pochodzą z jej książki Słowa zza drutów. Wspomnienie Ojca – Danuta Gułajewska-Jabłkowska, w której opublikowane zostały listy Władysława Gułajewskiego do rodziny.
Po wojnie samotna matka z czworgiem dzieci przeprowadziła się do Łodzi. Żyli bardzo skromnie. Dla komunistycznej władzy byli rodziną „zaplutego karła reakcji”. Nie otrzymali renty po ojcu…
Promieniowanie ojcostwa
Mając dwadzieścia jeden lat Danuta samotnie pielgrzymuje do Auschwitz, by stanąć przed Ścianą Śmierci. Długo nie mogła dojść do siebie po tej wizycie. Ktoś powiedział jej: „Wasz ojciec nie zginął całkiem, bo ty żyjesz”. Słowa te stały się bodźcem do wychodzenia z rozpaczy. Jak sama wyznała, że stały się motywem poszukiwań, „jak własną pracą, na miarę moich możliwości wypełnić, choć trochę, wyrwę po jego życiu zgładzonym tak brutalnie, tak młodo. Mijały lata – studia – praca – a nie pojawiał się żaden realny pomysł przedłużenia jego śladu na ziemi”. Aż nadszedł dzień 16 października 1978 r., w którym Polak został papieżem. Dnia 7 czerwca 1979 r. biała postać Jana Pawła II stanęła przed Ścianą Śmierci w Auschwitz, na „Golgocie naszych czasów”. W miejscu, w którym zginęło tylu ludzi, wśród nich Władysław Gułajewski.
W pierwszych miesiącach pontyfikatu Zofia Wilińska, serdeczna przyjaciółka Danuty Gułajewskiej-Jabłkowskiej, razem z ks. Wiktorem Gramatowskim SJ zaczęli pracę nad wydawaniem bibliografii Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Na początku lat 80. Danuta została zaproszona do pracy nad serią Jan Paweł II. Bibliografia polska. Tak o tym napisała we wspomnianej książce:
Zaproszenie do współautorstwa zapoczątkowało realizację moich zamierzeń ocalenia pamięci Ojca. Mozolna, nużąca rejestracja materiałów bibliograficznych, rok po roku przez prawie 30 lat, z setek tysięcy numerów czasopism, z tysięcy książek, praca mrówcza, iście benedyktyńska, z własnego wyboru gratis – stała się umiłowaną pasją, przygodą obcowania każdego dnia z nauczaniem i osobowością Ojca Świętego Jana Pawła II. A kolejne ukazujące się tomy Bibliografii polskiej podpisuję jako współautor nazwiskiem, które mam po Ojcu. Tak więc dzięki Bożej Opatrzności i ludzkiej przyjaźni spełniło się zrodzone przed laty pragnienie – jakże przerastające nawet najśmielsze oczekiwania: pamięć o moim Ojcu mogę wiązać ze służbą w dziele dokumentacji pontyfikatu Papieża Polaka, prowadzonej przez Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II w Rzymie.
Dla zachowania dziedzictwa dobra
Praca nad bibliografią publikacji dotyczących Jana Pawła II była dla Danuty Gułajewskiej-Jabłkowskiej pasją inspirowaną przekonaniem, że przez tworzone dobro mogą się zabliźnić bolesne rany. Myślę, że ta postawa harmonizowała ściśle z postawą Jana Pawła II, który tworzył i wspierał rodzące się dobro i na tym zadaniu skupiał codzienne wysiłki.
Praca bibliotekarska i bibliograficzna jest pokorną służbą rozwojowi kultury i nauki. Jan Paweł II powiedział, że „biblioteka jest instytucją, która samym swoim istnieniem świadczy o rozwoju kultury. Jest ona bowiem skarbnicą piśmiennictwa, przez które człowiek wyraża swój zamysł twórczy, inteligencję, znajomość świata i ludzi, a także umiejętność panowania nad sobą, osobistego poświęcenia, solidarności i pracy dla rozwoju dobra wspólnego” (Warszawa, 11.06.1999). Był to świat, którym żyła pani Danuta z przekonaniem, że wiedza i kultura służą poznaniu prawdy, braterstwu między ludźmi i budowaniu lepszego świata. Świata, w którym nie będzie obozów koncentracyjnych, egzekucji przy Ścianie Śmierci, zbiorowych mogił, kolejnych golgot ludzkiego cierpienia.
Temu celowi w pewnym sensie również służy seria z bibliografią Jana Pawła II, tworzona po to, by zachować dla przyszłych pokoleń dziedzictwo dobra, które zrodziło się w okresie jego pontyfikatu. Pamięć o tym dziedzictwie dobra winna „kształtować chrześcijańską tożsamość przyszłych pokoleń i być motywem do dziękczynienia Bogu za Jego dobroć” – jak powiedział Jan Paweł II (Watykan, 4.11.2003).
Rozpoczęte dzieło doprowadzić do końca
Żegnamy ze smutkiem Danutę Gułajewską-Jabłkowską, bibliotekarkę benedyktyńskiej pracy, osobę niezwykle oddaną pasji sporządzania bibliografii Jana Pawła II. Pozostawiła w ten sposób trwały ślad dobra dla nas i przyszłych pokoleń, „niezniszczalny skarb” także swojej życiowej postawy, pracy i jej owoców.
Przed panią Danutą do wieczności odeszli inni autorzy bibliografii: ks. Wiktor Gramatowski (zm. 2004), Zofia Wilińska (zm. 2015), również Krystyna Macińska (zm. 2011), która sporządzała spisy publikacji, jakie ukazywały się w języku esperanto, i Jerzy Swianiewicz (zm. 2012), pracownik Biblioteki Narodowej w Warszawie, który służył autorkom swoją pomocą i radą. Ich trud i poświęcenie włożone w powstawanie kolejnych tomów serii Jan Paweł II. Bibliografia polska zobowiązuje i inspiruje, by rozpoczęte dzieło doprowadzić do końca.
Obecnie seria bibliograficzna przygotowywana jest wspólnie przez rzymski Ośrodek Pontyfikatu JP2 i Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Przez ostatnie lata pani Danuta wprowadziła w pracę nad dziełem panią Magdalenę Olszewską, przekazując pieczę nad serią młodszemu pokoleniu.
Ks. Andrzej Dobrzyński