Dnia 22 maja 2024 r. w Sala Regia na Watykanie odbyła się uroczystość wręczenia Nagrody św. Jana Pawła II, której w imieniu papieża Franciszka przewodniczył kard. Pietro Parolin, sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej. Wśród uczestników byli dyplomaci, wysokiej rangi duchowni watykańscy, członkowie władz Watykańskiej Fundacji Jana Pawła II, członkowie kapituły nagrody, dziennikarze, zaproszeni goście. Wśród nich sporą grupę tworzyli Afrykańczycy. Nie może dziwić ten fakt, ponieważ pierwszym laureatem nagrody został John Paul II Justice and Peace Centre z Kampali w Ugandzie. Podczas uroczystości centrum było reprezentowane przez o. Leonarda Olobo C.S.C.
Gości powitał ks. Paweł Ptasznik przewodniczący Watykańskiej Fundacji Jana Pawła II. Z kolei abp Marek Jędraszewski przedstawił genezę ustanowienia nagrody oraz jej znaczenie. Podkreślił, że choć fundacja powstała w 1981 r. dzięki współpracy Ojca Świętego z rodakami przebywającymi na emigracji, to jednak przez ponad czterdzieści lat rosła świadomość jej uniwersalnego znaczenia. U początku historii fundacji były również osoby innych narodowości. Ich liczba w szeregach przyjaciół fundacji wciąż rosła. Po dziesięciu latach działalności powstał program stypendialny dla młodzieży z krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Międzynarodowy charakter łączy się z misją fundacji, by szerzyć dziedzictwo Jana Pawła II w całym świecie i by wspierać różne inicjatywy, które temu służą. Ze świadomości międzynarodowego charakteru fundacji i jej uniwersalnej w swoim zasięgu misji zrodziła się decyzja o ustanowieniu „Premio San Giovanni Paolo II”.
Następnie głos zabrał kard. Kurt Koch, przewodniczący Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan, a jednocześnie stojący na czele Kapituły Nagrody św. Jana Pawła II. Przedstawił uzasadnienie wyboru tegorocznego laureata.
Wskazał, że John Paul II Justice and Peace Centre z Kampali w Ugandzie został wyróżniony za szerzenie nauki społecznej Kościoła oraz za twórcze i praktyczne rozwijanie inspiracji zawartych w nauczaniu Jana Pawła II, m.in. w adhortacji apostolskiej Ecclesia in Africa (1995).
Centrum, utworzone w 2006 r. i prowadzone przez siedem zgromadzeń zakonnych jest przykładem „organicznej solidarności duszpasterskiej” – stwierdził kardynał Koch – w której każda ze wspólnot, wspierana profesjonalizmem pracowników świeckich i poświęceniem wolontariuszy, wnosi wkład w obronę ludzkiej godności.
Przy północno wschodniej granicy Ugandy toczy się od lat wojna. Z Południowego Sudany napływają fale uchodźców. Sytuacja ta rodzi niebezpieczeństwo rozszerzenia się konfliktu, czy wykorzystania ludzi, zwłaszcza młodych. Szerzy się handel dziećmi i nowe formy niewolnictwa, których ofiarą padają ubogie i bezbronne osoby. Pracownicy Centrum działają na terenie obozu uchodźców w Bidibidi, a przede wszystkim w stolicy kraju, Kampali. Podejmują inicjatywy w obszarze prewencji, szerzenia informacji i realizują praktyczne projekty, mające na celu niesienie konkretnej pomocy. Kierując się hasłem głoszącym, że “wiara czyni sprawiedliwość”, działalność Centrum ukazuje, że pokój należy budować na fundamencie szacunku dla życia ludzkiego, prawdy moralnej i sprawiedliwości społecznej.
Po tym przemówieniu o. Leonardowi Olobo wręczono statuetkę nagrody przedstawiającą dwie dłonie wyciągnięte ku sobie, tj. dłoń Boga i dłoń Adama, nawiązującą do fresku Michała Anioła z Kaplicy Sykstyńskiej oraz pamiątkowy dyplom. Wypada wspomnieć, że nagrodę stanowi także kwota trzydziestu tysięcy euro.
Ojciec Olobo w imieniu władz i pracowników Centrum podkreślił, że przyjmują to wyróżnienie z głęboką pokorą i że jest ono zobowiązaniem do dalszego promowania dziedzictwa św. Jana Pawła II w zakresie sprawiedliwości społecznej.
Na wstępie swojego wystąpienia kard. Pietro Parolin przypomniał, że pragnieniem Jana Pawła II wobec Kościoła w Afryce było, by głoszeniu Ewangelii towarzyszyło budowanie trwałych podstaw pokoju. Winno się to dokonywać przez świadectwo solidarności i zaangażowania na rzecz sprawiedliwości. Papież widział w tym możliwość “otwierania horyzontów nadziei” na kontynencie dotkniętym ubóstwem, klęskami głodu i konfliktami wojennymi.
Mówca zwrócił uwagę, że Jan Paweł II wniósł istotny wkład w rozwój nauki społecznej Kościoła. Nadał jej mocniejszy profil personalistyczny i moralny. Bez właściwej wizji człowieka oraz zasad etycznych nie da się tworzyć wspólnego dobra, pokoju czy też budować “cywilizacji miłości”, o której nauczali św. Paweł VI i św. Jan Paweł II.
Kardynał przypomniał także, iż znaczna część pielgrzymek Jana Pawła II do Afryki odbyła się w latach 1989-1995, a więc w okresie od ogłoszenia zwołania Specjalnego Synodu Biskupów dla Afryki do opublikowania adhortacji Ecclesia in Africa. W ten sposób przez liczne spotkania wzmacniono więzi eklezjalnej komunii, by owocną była misja Kościoła. Fakt ten jest pouczający dla trwającego aktualnie synodu Kościoła o synodalności, który także poprzez uczestnictwo wiernych w komunii Kościoła pragnie zintensyfikować misję ewangelizacyjną.
Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej przypomniał również, że jednym z ostatnich aktów pontyfikatu Jana Pawła II była zapowiedź zwołania drugiego Specjalnego Synodu Biskupów dla Afryki. Po jego śmierci zadanie do podjął Benedykt XVI. Rezultaty tego zgromadzenia zostały przedstawione w adhortacji apostolskiej Africae munus (2011). Papież Franciszek zwraca uwagę podczas swojego pontyfikatu – o czym mówił również kard. Parolin – na peryferie współczesnego świata i na potrzebę zaangażowania się katolików w rozwiązywanie problemów społecznych. Działalność John Paul II Justice and Peace Centre w Kampali służy propagowaniu katolickiego nauczania społecznego, odpowiadając tym samym żywotnym potrzebom Kościoła i kraju. Na zakończenie wystąpienia kardynał pogratulował laureatowi oraz życzył władzom i członkom fundacji oraz kapitule nagrody, by jej kolejne edycje wyróżniały się tą przenikliwością i profetyzmem, z jaką św. Jan Paweł II widział Kościół i jego misję we współczesnym świecie.
Podsumowując, należy podkreślić, że pierwsza edycja Nagrody św. Jana Pawła II była okazją, by przypomnieć troskę tego papieża o rozwój Kościoła w Afryce. Zwróciła uwagę na codzienną działalność niewielkiej grupy ludzi, kierujących się przekonaniem, że nie można tylko żyć wspomnieniem minionej historii pontyfikatu, ale trzeba twórczo czerpać z jego dziedzictwa. Warto korzystać z mądrości Kościoła, który ze swego skarbca nauczania i doświadczenia “wydobywa rzeczy nowe i stare” (Mt 13,52), by nieść Ewangelię zbawienia oraz przyczyniać się do budowania sprawiedliwości i pokoju w świecie.
Ks. Andrzej Dobrzyński
Fot. Grzegorz Gałązka
